Konkordato; elinde olmayan sebeplerle mali durumu bozulmuş olan ve borçlarını ödeyip (özellikle tacirler açısından) ticari faaliyetlerini devam ettirmek isteyen dürüst borçluların korunması ve bu borçluların alacaklıları arasında eşitliğin sağlanması amacıyla kabul edilmiş bir icra ve iflas hukuku kurumudur. Alacaklıların alacağını tahsil edebilmesi için gerekli prosedürleri takip etmesi gerekmektedir.
Konkordatoya Yazdırılması Gereken ve Gerekmeyen Alacaklar Hangileridir?
Bütün alacaklılar kural olarak alacaklarını yazdırmalıdır. Alacağın müeccel, erteleyici şarta ya da belirsiz vadeye bağlı olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Aynı zamanda borçlunun bilançosunda yer alan ve resmi sicillerden varlığı anlaşılan alacaklıların komisere bildirilmesi şart değildir. Bu alacaklar kural olarak İcra İflas Kanunu 308/c, f 2’ye göre konkordato mühleti verilmesinden önce doğan alacaklardır.
Konkordato mühletinden sonra komiserin izniyle doğan alacakların konkordato ile ilgisi yoktur. Ancak konkordato mühletinden sonra komiserin izni olmadan doğan alacaklar hakkında konkordato için öngörülen kayıt süresinin bitiminden konkordatonun tasdikine kadar geçen sürede komiserin izni olmadan doğan alacaklar komisere yazdırılamayacak, çoğunluğun hesabında dikkate alınmayacaktır ve söz konusu alacaklar için teminat gösterilmeyecektir.
Konusu paradan başka bir şey olan ve yabancı para borcu olan alacakları konkordatoya Türk lirasına çevrilmek suretiyle yazdırılır. Yabancı para borcu ise kayıt tarihindeki kur üzerinden Türk lirasına çevrilir. Türk Borçlar Kanunu 99. Madde burada uygulanmaz çünkü konkordato ile birlikte alacağın vadesi değişerek yeni projenin öngördüğü ödeme tarihleri kabul edilmektedir.
Borçlunun şahsen sorumlu olduğu bir borç için üçüncü kişinin malı üzerinde rehin tesis edilmişse rehin alacaklısı alacağının tamamını konkordatoya yazdırabilir. Rehin veren kişi de müstakbel alacağını kaydettirebilir.
İmtiyazlı alacaklar, rehinli alacaklıların rehnin kıymetini karşılayan miktardaki alacakları ve 6183 sayılı Kanun kapsamındaki amme alacakları konkordatoya tabi olmayacağından süre içinde kayıt yaptırılmak zorunda değildir.
Alacaklılar Alacaklarını Süresinde Bildirmezse Sonuçları Ne Olacaktır?
Alacakların bildirilmemiş olması alacakların maddi anlamda sona ermesine sebep olmaz.
15 günlük süre içinde alacaklarını bildirmemiş olan alacaklılar, konkordato nisabının hesaplanmasında dikkate alınmaz ve alacaklılar konkordato projesi hakkında oy kullanamaz. Alacaklarını bildirmemiş olan alacaklılar toplantıya katılabilirler fakat bu toplantı sonunda düzenlenen tutanağı imzalayamazlar.
Alacak Hakkında Borçlu Tarafından Verilen Beyanın Önemi Nedir?
Borçlu alacak hakkında beyan verilmesi için komiser tarafından çağrılır. Bu beyan borçlu tarafından yazılı olarak verilebileceği gibi sözlü olarak da verilebilir bu halde alacaklı tarafından beyan tutanağa geçirilir ve borçlu ile birlikte tutanağın altını imzalar.
Borçlu alacak iddialarını kabul etmezse borçlu tarafından varlığı reddedilen alacaklar konkordato hukukunda çekişmeli alacak olarak sayılır. Borçlunun susması alacağı kabul ettiği anlamına gelmez. Borçlu susmakta ısrar ederse konkordato komiseri ticaret mahkemesinden mühletin kaldırılmasını isteyebilir.
Konkordato komiseri kendisine bildirilen alacaklar ve borçlunun beyanları dışında da inceleme yapabilir. Borçlunun reddettiği bir alacağın inceleme sırasında olduğunu görebilir. Böyle bir durumda komiser, hazırlayacağı rapor ile mühletin kaldırılmasını ya da konkordatonun tasdik edilmemesini isteyebilir.
Alacaklılar Toplantısı Hakkında
Komiser, yapacağı ilanla alacaklıları toplantıya davet eder, bu davet ile toplantı arasında en az on beş günlük süre bulunmalıdır. İlanda alacaklıların 7 gün içinde gerekli belgeleri inceleyebilecekleri de gösterilir. Bu belgeler konkordato oylamasına katılacak olan alacaklılar, oy hakkı bulunmayan alacaklılar ve borçlu tarafından incelenebilir.
Alacaklılar toplantısının en önemli amacı alacaklıları projenin gidişatı hakkında bilgilendirmektir. Borçlu toplantıya bizzat ya da temsilcisi aracılığıyla katılabilir. Toplantıya katılması zorunlu değildir. Fakat alacaklılar konkordato projesine kabul oyu vermek zorunda değillerdir aynı zamanda konkordato komiseri de mühletin kaldırılmasını talep edebilir.
Alacaklılar toplantıda söz alabilirler proje hakkında yorumda bulunabilirler fakat borçlu bu teklifleri kabul etmek zorunda değildir. Kanun toplantı için yeter sayısı görmemiştir. Kimse katılmasa dahi toplantı komiser tarafından yapılacaktır.
Konkordatonun Tasdik Kararı, Kapsamı Ve İlanı
İcra İflas Kanunun 305. Maddesinde konkordato projesinin tasdik edilmesi için gerekli şartlar sayılmıştır. a) Adi konkordatoda teklif edilen tutarın, borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktardan fazla olacağının anlaşılması; malvarlığının terki suretiyle konkordatoda paraya çevirme hâlinde elde edilen hasılat veya üçüncü kişi tarafından teklif edilen tutarın iflâs yoluyla tasfiye hâlinde elde edilebilecek bedelden fazla olacağının anlaşılması. b) Teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile orantılı olması (bu kapsamda mahkeme, borçlunun beklenen haklarının dikkate alınıp alınmayacağını ve alınacaksa ne oranda dikkate alınacağını da takdir eder). c) Konkordato projesinin 302 nci maddede öngörülen çoğunlukla kabul edilmiş bulunması. d) 206 ncı maddenin birinci sırasındaki imtiyazlı alacaklıların alacaklarının tam olarak ödenmesinin ve mühlet içinde komiserin izniyle akdedilmiş borçların ifasının, alacaklı bundan açıkça vazgeçmedikçe yeterli teminata bağlanmış olması (302 nci maddenin altıncı fıkrası kıyasen uygulanır). e) Konkordatonun tasdikinin gerektirdiği yargılama giderleri ile konkordatonun tasdiki durumunda alacaklılara ödenmesi kararlaştırılan para üzerinden alınması gereken harcın, tasdik kararından önce, borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmiş olması.
Bütün bu şartlar gerçekleştiğinde konkordato projesi tasdik edilir. Konkordatonun tasdiki kararında alacaklıların hangi ölçüde alacaklarından vazgeçtiği ve borçlunun borçlarını hangi takvim çerçevesinde ödeyeceği belirtilir. Kararda, tasdik edilen konkordatonun yerine getirilmesini sağlamak için gerekli gözetim, yönetim ve tasfiye tedbirlerini almakla görevli bir kayyım tayin edilebilir. Bu takdirde kayyım, borçlunun işletmesinin durumu ve proje uyarınca borçlarını ödeme kabiliyetini muhafaza edip etmediği konusunda iki ayda bir tasdik kararını veren mahkemeye rapor verir; alacaklılar bu raporu inceleyebilirler.
Proje Kapsamında alacaklıların borçları ödenmeye başlanır ve bu süreç konkordato komiserinin gözetimi altında devam eder.
***
Konkordato başvurusunda bulunan borçludan alacağı olan alacaklıların öncelikle alacağının imtiyazlı alacak olup olmadığının belirlenmesi gerekir. İmtiyazlı alacağa sahip olan alacaklılar için işletilecek prosedür farklıdır. İmtiyazlı alacaklar konkordatodan etkilenmedikleri için toplantı nisabına yazılmazlar ve oy hakları bulunmaz ve imtiyazlı alacaklar için borçluya karşı takip yasağı yoktur. İmtiyazlı olmayan alacaklar için ise yukarıda anlattığımız prosedür titizlikle takip edilmeli hiçbir süre kaçırılmadan gerekli işlemler yapılarak alacaklar, alacaklılar toplantısında bildirilmelidir. Bildirilmeyen alacaklar bakımından kanunda düzenlenmiş olan fesih mahkemeden istenmeli, çekişmeli alacaklar için ise mahkemeye başvurularak alacak hakkındaki belirsizlik açığa kavuşturulmalıdır. Tasdik edilen proje takip edilerek alacağın zamanında ödenmesi sağlanmalıdır. Konkordato süreci oldukça zorlu ve karmaşık bir süreç olduğu için uzman avukatlardan danışmanlık alınması önerilir.