Mirastan çıkarma kurumu Türk Medeni Kanunu’nun 510 ve 513. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Mirastan çıkarma ceza amaçlı ve koruma amaçlı mirastan çıkarma olarak ikiye ayrılır. Koruma amaçlı mirastan çıkarma 513. Maddede “Mirasbırakan, hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak, bu yarıyı mirasçılıktan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülemesi şarttır.
Miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa, mirasçılıktan çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olunur.” şeklinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre mirasbırakan aciz halinde olan mirasçısının saklı payının bir kısmını belirli şartlar gerçekleştiğinde koruma amaçlı olarak saklı payın mirasçısının altsoyuna kalmasını sağlayabilir. Burada amaçlanan çıkarma tasarrufuna konu olan mirasçının altsoyunun korunmasıdır.
Koruma Amaçlı Mirastan Çıkarmanın Şartları
Maddi Şartlar
Mirastan çıkarılacak kişi mirasbırakanın altsoyu olmalıdır. Koruma amaçlı mirastan çıkarmada saklıpay sahibi mirasçı mirasbırakanın altsoyu olmalıdır. Diğer saklıpaylı mirasçılar şartları taşısalar dahi koruma amaçlı olarak mirastan çıkarılamazlar. Altsoy kavramının içine, mirasbırakanın çocukları, torunları, torun çocukları ve bunların da çocuk ve torunları girer. Evlilik içinde doğan çocukların yanında, evlilik dışında doğmuş olup, tanıma veya babalık davası yoluyla babasına nesep bağıyla bağlanmış olan çocuklar da koruma amaçlı mirasçılıktan çıkarmanın konusunu oluşturabilir.
Altsoy hakkında borç ödemeden aciz belgesi olmalıdır. Borç ödemeden aciz belgesi İcra ve İflâs Kanunu madde 143 ile düzenlenen “kesin aciz belgesi” dir. Aciz belgesi, paraların paylaştırılması sonucu alacağını alamayan alacaklıya veya hacizde alacağı karşılayacak kadar mal bulunamaması ya da hiç bulunmaması nedeniyle alacaklıya icra dairesi tarafından düzenlenerek verilen belgedir. Koruma amaçlı mirastan çıkarmada sadece borçlu mirasçının aciz durumda olması yeterli değildir, altsoyun malvarlığındaki aktif değerler toplamının, pasif değerler toplamını karşılayamaması yani altsoyun borca batık durumda olması gerekir. Aciz belgesinin mirastan çıkarma tasarrufunun yapıldığı zaman olması gerekip gerekmediği sorusuna ise şu şekilde cevap verilebilir. Mirasbırakan ödeme güçsüzlüğü içinde bulunan altsoyunun ileride tüm malvarlığını tüketerek aciz belgesi alabileceğini göz önünde bulundurarak tasarruf anından sonra mirasbırakanın kendi ölümü anında aciz belgesi alınmasını geciktirici koşula bağlayarak çıkarma tasarrufunda bulunabilir. Aciz belgesi Kanunun 513. Maddesinde düzenlenen koruma amaçlı mirastan çıkarmanın tek sebebidir başka bir sebeple çıkarma yapılamaz.
Altsoyun doğmuş ya da doğabilecek çocukları olmalıdır. Koruma amaçlı mirastan çıkarmada mirastan çıkarılan kişinin payının o kişinin altsoyuna özgülenmesi gerekmektedir.
Şekli Şartlar
Mirastan çıkarma ölüme bağlı tasarrufla yapılmalıdır. Koruma amaçlı mirasçılıktan çıkarma tasarrufu daha çok vasiyetnamenin konusunu oluşturacaktır. Miras sözleşmesi ile de yapılabilir fakat çıkarma tasarrufunun niteliği gereği mirasbırakan her zaman miras sözleşmesi içinde yer alan çıkarma tasarrufundan dönebilecektir.
Çıkarma iradesi kesin ve açık olarak ortaya konmalıdır. Mirasbırakan altsoyunu saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Mirasbırakan saklıpayın yarısından daha az bir oran için de çıkarma tasarrufu yapabilecektir. Mirasbırakan çıkarmaya konu ettiği saklı payın oranını çıkarma tasarrufunda açık olarak belirtmek zorundadır.
Çıkarma sebebi açıkça gösterilmelidir. Koruma amaçlı mirastan çıkarma için çıkarma sebebi aciz belgesinin bulunmasıdır fakat hakkında henüz aciz belgesi düzenlenmemiş fakat düzenlenme ihtimali bulunan mirasçı için geciktirici olarak aciz belgesi alınması şartına bağlı olarak mirasçılıktan çıkarma tasarrufunda bulunabilir. Sebebin açıkça gösterilmemesi tasarrufu geçersiz hale getirmez fakat itiraz edildiğinde kanıtlanması zor hale gelir.
Çıkarmaya konu olan miras payı çıkarılan mirasçının altsoyuna özgülenmelidir. Aynı zamanda bu özgüleme ile mirastan çıkarma tasarrufu aynı ölüme bağlı tasarrufun içinde bulunmalıdır.
Koruma Amaçlı Mirasçılıktan Çıkarmanın Çıkarmaya Konu Olan Altsoy Açısından
Sonuçları
Saklıpayının yarısı için mirasçılıktan çıkarılan altsoy, mirasçılık sıfatını kaybetmez. Kalan payı için mirasçılık sıfatını koruyacaktır. Mirasçı kendisine kalan yarı saklı pay için tenkis davası açabilecektir. Aynı zamanda mirasbırakanın borçlarından dolayı diğer mirasçılarla birlikte müteselsil ve şahsen sorumlu olmaya devam edecektir.
Koruma Amaçlı Mirasçılıktan Çıkarmanın Hükümsüzlüğü
Koruma amaçlı mirasçılıktan çıkarma ancak ölüme bağlı tasarrufla gerçekleştirilebilir bu nedenle ölüme bağlı tasarrufların iptal sebeplerinden birinin varlığı durumunda mahkeme tarafından verilecek bir kararla hükümsüz hale gelir. Sebebin gösterilmemesi veya doğru olmaması durumunda Kanunun 512. maddesinde düzenlenen tenkis davası ile çıkarma tasarrufu iptal edilebilecektir.
Koruma amaçlı mirastan çıkarma için iki iptal sebebi vardır. Miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya borç ödemeden aciz belgesinin kapsadığı borç tutarı çıkarılan altsoyun miras payının yarısını aşmıyorsa çıkarma tasarrufunun iptal olunacağı düzenlenmiştir. Altsoy hakkında düzenlenmiş olan tüm aciz belgelerinin hükmü kalmamış olmalı veya tüm aciz belgelerinin kapsadığı borç tutarı, altsoy miras payının yarısından fazla olmamalıdır. Bu davayı çıkarmaya konu olan kimse açacaktır. Alacaklılar Kanunun 513. Maddesinin ikinci fıkrasındaki açık hükmü gereği iptal davası açamazlar.
***
Sonuç olarak; mirastan çıkarma tasarrufunun oldukça dikkatli bir şekilde yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde mirasbırakanın istemi geri dönülmez bir şekilde gerçekleşmeyecek aynı zamanda haksız yere mirastan çıkarılan kişi süresinde itirazını yapmazsa hak kaybına uğrayacaktır. Yanlış işlemlerden kaçınmak ve hak kaybının önlenmesi için hukuki danışmanlık almanızı tavsiye ederiz..
Bir yanıt yazın